موقعيت جغرافيايي وزيست محيطي شهرستان ايرانشهر

  شهرستان ايرانشهر در قسمت مركزي استان سيستان و بلوچستان واقع شده است. از شمال و شمال شرقي با شهرستان هاي زاهدان و خاش، از جنوب شرق با شهرستان مهرستان، از جنوب با شهرستان نيكشهر و سرباز، از غرب  و جنوب غربي با شهرستان دلگان و از شمال غربي با استان كرمان همسايه است. شهرستان ايرانشهر 18475 كيلومتر مربع وسعت دارد (مساحت 3230 كيلو متر مربع).   فاصله تا مركز استان 345 كيلومتر مربع (تا زاهدان) و فاصله آن تا پايتخت 1975 كيلومتر (تا تهران ) مي باشد. ارتفاع آن از سطح دريا 591 متر و . متوسط بارندگي ساليانه اين شهرستان 105.5 ميلي متر مي باشد.

شهرستان ايرانشهر داراي آب وهواي گرم و اقليم بياباني گرم و خشك است. درجه حرارت اين شهرستان در تابستان 50 درجه سانتيگراد و ميانگين دماي روزانه در تابستان 37.2 و در زمستان 14.5 است.

رشته كوه هاي بزمان با ارتفاع 3497 متر از سطح دريا كه پس از كوه تفتان مرتفع ترين ناهمواري استان محسوب مي شود. كوه خضر مهمترين قله رشته كوه هاي بزمان مي باشد. كوه آتشفشان بزمان نيم فعال است و پديده آبگرم بزمان نيز از اثرات آن است. از ديگر كوه هاي معروف منطقه همونت مي باشد كه در بخش مركزي واقع شده است.

عمده منابع تامين آب شهرستان رودخانه هاي فصلي و دائمي دامن و رودخانه بمپور كه از ارتفاعات كارواندر سرچشمه  و پس از طي مسيري 170 كيلومتري به ريگزار جازموريان مي ريزد.رودخانه فصلي كنارو كه از ارتفاعات كوه بيرك سرچشمه و به جازموريان ختم مي شود.

ايرانشهر داراي 330 پارچه آبادي است (مركزي 197– بمپور 66– بزمان 67)، 3 بخش (بمپور ، مركزي، بزمان) و همچنين داراي 7 دهستان در  بخش مركزي (ابتر ، دامن ، و دهستان هاي حومه به مركزيت شهردراز )، در بخش بمپور (بمپور غربي به مركزيت قاسم آباد و بمپور شرقي به مركزيت نوكجوب ) و در بخش بزمان (آب رئيس به مركزيت مسجد ابوالفضل و دهستان  بزمان به مركزيت گيمان) مي باشد.

مهمترين محصول استراتژيك شهرستان ايرانشهر خرما مي باشد و محصولاتي كه در مقياس وسيع كشت ميشود غلات وصيفي جات ومحصولات جاليزي (گندم،يونجه ،ذرت ،نخود،لوبيا،كنجد،پياز، گوجه فرنگي ، هندوانه، آفتابگردان ، خربزه ، خيار ، محصولات باغي كه مركبات (ليمو ، پرتقال ، د رمنطقه بزمان و هوديان و دهستان دامن و ابتر كشت مي شود).

صنايع دستي رايج در اين شهرستان ، سوزن دوزي ، پولك دوزي ، حصير بافي ، گليم بافي ، سكه دوزي مي باشد.

پيشنه تاريخي شهرستان ايرانشهر

ايرانشهر در قلب  بلوچستان همان شهر تاريخي پهره مي باشد كه در بعضي كتب (پورا ) نيز ضبط گرديده است. پهره در لغت به معني پاس و محافظت مي باشد چون پهره در مركز بلوچستان نقش حفاظت و پاسداري از منطقه مكران را داشته است. پهره به معناي شهر بزرگ نيز ناميده شده و در زمان حمله اسكندر مقدوني منطقه آباد و سرسبز بوده، اما به مرور زمان بر اثر علل گوناگون رو به تخريب نهاده است.

ايرانشهر در ميان ساير شهرستان هاي بلوچستان از نظر تعداد داراي بيشترين و از نظر اهميت با ارزش ترين آثار باقي مانده از دوران پيش از تاريخ را در خود جاي داده است كه متاثر از موقعيت استراتژيك آن بعنوان شاهراه ارتباطي تمدن هاي بزرگ نيمه شرقي فلات ايران در هزاره هاي چهارم و سوم قبل از ميلاد و همچنين وجود شرايط مناسب زيست محيطي و دستيابي به منابع غني آب مي باشد كه باعث شده مناطق مختلف آن زيست بوم مناسبي براي انسان ، گياه و جانور گردد.

اقوام و آداب ورسوم شهرستان ايرانشهر

  ايرانشهر به قوم 72 ملت معروف مي باشد كه اقوام بلوچ از تمامي استان با تيره هاي مختلف و متعدد از شمال استان و منطقه "سرحد" تا چابهاردر اين منطقه ساكن مي باشند و اقوام بيرجندي ، سيستاني ، ترك ، لر ، كرد ، شمالي ، اصفهاني ، يزدي ، كرماني ، عمده ترين اقوام ساكن در اين شهرستان ميباشند كه دركنار اقوام بلوچ با تعامل و سازش در امورات مختلف در كنار همديگر خو گرفته و امرار معاش ميكنند. مردم شهرستان به دو زبان بلوچي و فارسي تكلم مي كنند و گويشهاي رايج در منطقه ، گويش بمپوري ، گويش ايرندگاني ، گويش ابتري ، گويش دامني ، گويش بزماني  ،گويش سرحدي ، گويش دلگاني  و گويش نرماشيري مي باشد.

طبيعت گرم اين منطقه دلهاي مردم اين خطه از سرزمين ايران را خونگرم و مهمان نواز نموده است و اكثريت مردم منطقه درونگرا با پيوند عشيره اي و طايفه اي با فرهنگهاي موثر و مثبت و آداب و رسومي مثل حشر، مدد، ميار، بجار باعث شده تا طوايف وتيره هاي مختلف باهم همبستگي و تعاون سازنده اي داشته باشند.

خوراك در شهرستان ايرانشهر

از عمده ترين و معروف ترين غذاها وخوراكي هاي محلي شهرستان ميتوان به تباهگ، تنورچه، شيلانچ، آپ انار، دوغ با، سوزي، كابلي، زيرك آپ، چنگال، پشك، كوهل، هيره و..... اشاره نمود.

ارتباط با شيلات شهرستان